Werkgevers opgelet: creëer een veilige werkomgeving in verband met eventuele aansprakelijkheid!

Een werknemer heeft onderhoudswerkzaamheden verricht aan de buitenkant van een container die een dag eerder door dezelfde werknemer onder stikstof was gezet. Werknemer is met een ladder via het gat de tank in gegaan. Aangezien de tank vanwege de daarin aanwezige hoeveelheid stikstof te weinig zuurstof bevatte, is hij in de tank buiten bewustzijn geraakt. Werknemer is ter plaatse door het ambulancepersoneel behandeld en voor enkele dagen opgenomen in een ziekenhuis. Werknemer stelt werkgever aansprakelijk voor de door hem geleden schade.

De kantonrechter heeft het verzoek van werknemer afgewezen omdat werkgever volgens de rechter voldaan had aan haar verplichting om op grond van artikel 7:658 BW en het Arbeidsomstandighedenbesluit een veilige werkomgeving te creëren. Werknemer gaat hiertegen in hoger beroep.

Volgens het Gerechtshof Den Bosch (31 oktober 2017) ligt het op de weg van de werkgever om te stellen dat zij ervoor heeft zorg gedragen dat aan het vereiste hoge veiligheidsniveau van de werkomstandigheden is voldaan. Werkgever heeft aangetoond dat zij duidelijke procedures voor het betreden van een tankcontainer heeft opgesteld. Een tank mag pas betreden worden na toestemming van de leidinggevende en voordat het zuurstofgehalte is gemeten, in orde is bevonden en op een toestemmingsformulier is genoteerd. Deze procedure is vastgelegd in werkinstructiebladen en de monteurs worden vanaf hun eerste werkdag bij herhaling gewezen op de procedure door de leidinggevende. Instructies en waarschuwingen worden herhaald door middel van trainingen, werkoverleggen, toolboxmeetingen en safety flashes.

Werknemer heeft in hoger beroep aangegeven niet bekend te zijn met het specifieke gevaar van stikstof. Hij heeft ook betwist dat de specifieke gevaren van stikstof aan hem duidelijk zijn gemaakt door middel van werkinstructiebladen, werkoverleggen en cursussen.
Naast specifieke instructies over de te nemen veiligheidsmaatregelen, is van belang dat de werkgever ervoor zorgdraagt dat werknemer daadwerkelijk op de hoogte is van het specifieke gevaar van de stoffen waarmee hij in het kader van zijn dagelijkse werkzaamheden in aanraking komt. De enkele wetenschap van de te nemen veiligheidsmaatregelen is niet toereikend, nu een werknemer ondanks het bestaan en de wetenschap van een dergelijke regel, wanneer hij onvoldoende op de hoogte is van de acute werking van de in de tank aanwezige gevaarlijke stikstof en het daardoor bestaande gebrek aan zuurstof, in de verleiding zou kunnen komen in het kader van zijn dagelijkse werkzaamheden ondanks de interne tankbetredingsprocedure een tank te betreden.

Het enkele feit dat werknemer, zoals hij heeft verklaard, op de hoogte was van het verbod van het betreden van een tank zonder voorafgaande meting van de zuurstof, is dus niet voldoende om aan te nemen dat werkgever ervoor heeft zorg gedragen dat aan het vereiste hoge veiligheidsniveau van de werkomstandigheden is voldaan.

De werkgever zal daarom door middel van een door het Gerechtshof opgedragen bewijsopdracht moeten bewijzen dat werknemer daadwerkelijk op de hoogte was van het specifieke gevaar van stikstof. Deze bijzondere situatie brengt mee dat van de werkgever mocht worden verwacht dat hij de werknemer voorafgaand aan de werkzaamheden expliciet zou waarschuwen dat de tank onder stikstof stond en (dus) niet betreden mocht worden zonder voorafgaande (toestemming en) zuurstofmeting, om te voorkomen dat deze werknemer, in de veronderstelling dat dat veilig was, de tank zou betreden.

Hoewel de werkgever in eerste aanleg door de kantonrechter in het gelijk is gesteld, is het nog maar de vraag of werkgever aan de door het Gerechtshof Den Haag gestelde bewijslast kan voldoen. Zou dat onverhoopt niet het geval zijn, dan zal de werkgever er rekening mee moeten houden dat zij aansprakelijk is voor door werknemer geleden en eventueel nog te lijden schade.

Ondanks dat werkgeversaansprakelijkheid op grond van artikel 7:658 BW geen risico aansprakelijkheid betekent, reikt de zorgplicht van de werkgever ver, om te voorkomen dat een werknemer in de uitoefening van de werkzaamheden schade lijdt. Dit geldt ook voor psychische schade zoals depressie of een burn- out.

Wij adviseren werkgevers onder meer om: (1) een RI&E (Risico Inventarisatie en Evaluatie) te laten opstellen, (2) deze RI&E in de praktijk ook daadwerkelijk na te leven, (3) een veiligheidsprotocol op te stellen waarin de specifieke gevaren op de werkvloer worden omschreven en waarbij hulpmiddelen worden ingezet om ongevallen te voorkomen, (4) een beleid op te stellen en te hanteren teneinde schade (van welke aard ook) voor werknemers zoveel mogelijk te voorkomen en (5) instructies te geven en daadwerkelijk toe te zien op naleving van de interne regels. Vergeet niet dat ook een werknemer een eigen verantwoordelijkheid heeft en hierop gewezen mag worden!