Het Deliveroo-arrest en waar op letten bij de kwalificatie arbeidsovereenkomst of overeenkomst van opdracht 

Een overeenkomst van opdracht of een arbeidsovereenkomst?

De Hoge Raad heeft op 24 maart 2023 geoordeeld over onder andere de gezichtspunten die van belang zijn om een overeenkomst te kwalificeren als ‘arbeidsovereenkomst’ of ‘overeenkomst van opdracht’ in de zogeheten Deliveroo uitspraak. De Hoge Raad heeft het oordeel van het Gerechtshof in stand gelaten dat de maaltijdbezorgers van Deliveroo werkzaam waren op basis van een arbeidsovereenkomst.

Wanneer is er sprake van een arbeidsovereenkomst?

Er is sprake van een arbeidsovereenkomst als (1) een werknemer zich verbonden heeft om voor de werkgever persoonlijk arbeid te verricht, (2) de werknemer loon ontvangt voor het uitvoeren van deze werkzaamheden en (3) de werkgever gerechtigd is om binnen de bestaande gezagsrelatie aanwijzingen te geven.

Welke gezichtspunten zijn kenmerkend voor een overeenkomst van opdracht?

 Arbeid

• De opdrachtnemer mag zich daadwerkelijk – niet alleen op papier – laten vervangen door derden bij de uitoefening van de werkzaamheden en is dus niet verplicht de arbeid persoonlijk uit te voeren.

• Het is de opdrachtnemer toegestaan om ook voor andere opdrachtgevers werkzaam te zijn, sterker nog, dat is aan te bevelen.

Loon

• Het is belangrijk dat de opdrachtnemer altijd zelf factureert vanuit zijn eigen onderneming (zelfstandig ondernemerschap).

• Ten aanzien van de hoogte van het honorarium is het van belang om uitsluitend per uur te betalen voor de werkzaamheden die feitelijk ook daadwerkelijk zijn verricht.

• Van enige afdracht loonheffing of sociale premies is geen sprake.

• Er is een KvK-inschrijving en er wordt omzetbelasting afgedragen.

• Er worden geen loonstroken en/of jaaropgaven opgemaakt. Er wordt ook geen pensioen opgebouwd. 
  

Gezagsverhouding

• De opdrachtnemer dient zelf een arbeidsongeschiktheidsverzekering en aansprakelijkheidsverzekering te sluiten.

• Er hoeven geen vakantiedagen opgenomen of uitgekeerd te worden (deze worden namelijk niet opgebouwd).

• De opdrachtnemer kan zelf bepalen waar en wanneer er wordt gewerkt.
• De opdrachtnemer is vrij en zelfstandig in de wijze waarop de werkzaamheden inhoudelijk worden verricht, met dien verstande dat de opdrachtgever uiteraard wel een instructiebevoegdheid toekomt. 

• Er hoeven geen functioneringsgesprekken gevoerd te worden.

• Ziektedagen worden niet doorgegeven en re-integratieverplichtingen spelen niet. 

• De opdrachtnemer presenteert zich als eigen ondernemer, ook naar buiten toe. Dat betekent dat hij bijvoorbeeld een eigen visitekaartje heeft, eigen werkkleding etc.
  

Wat zegt de Hoge Raad?

De Hoge Raad heeft beslist dat het antwoord op de vraag of van een arbeidsovereenkomst sprake is, afhangt van álle omstandigheden van het geval.

Opvallend is dat de Hoge Raad extra aandacht heeft besteed aan de vraag of de opdrachtnemer zich in het maatschappelijk verkeer gedraagt als ondernemer. Denk hierbij aan het werken met een eigen visitekaartje, eigen kleding, een eigen website, een hoog uurloon, een (goede) onderhandelingspositie voor de opdrachtnemer, in hoeverre loopt de opdrachtnemer commercieel risico etc.

Ook overwoog de Hoge Raad dat het van belang is hoe partijen feitelijk in de praktijk werken en of de opdrachtnemer zich ook daadwerkelijk laat vervangen.

Tot slot is van belang in hoeverre de werkzaamheden van de opdrachtnemer zijn ingebed in de organisatie. Kortom, voeren ook collega’s op dezelfde wijze de werkzaamheden op basis van een arbeidsovereenkomst uit of niet?

Praktische tip:

Op basis van de uitspraak van de Hoge Raad en de daarin gegeven gezichtspunten kan het zo zijn dat een overeenkomst van opdracht sneller zou kunnen kwalificeren als arbeidsovereenkomst met alle gevolgen van dien. Van belang is dan ook om alle arbeidsrelaties die worden aangeduid als ‘overeenkomst van opdracht’ binnen de organisatie nog eens onder de loep te nemen.