Veel gestelde vragen over vakantieplannen van werknemers

Kan een werkgever een werknemer verplichten niet af te reizen naar een code oranje gebied als de werknemer niet vanuit huis werkzaamheden kan uitvoeren?

In principe gaat de werknemer zelf over wanneer de vakantiedagen worden opgenomen en naar welk land werknemer gaat en is het aan de werknemer zelf of deze hier überhaupt openheid van zaken over wil geven. Dit wringt wel met de zorgplicht van de werkgever om een veilige werkplek aan een ieder te kunnen garanderen, in de praktijk wordt hier ook veelal open over gesproken op de werkvloer.

Een werkgever mag in ieder geval een vakantie-aanvraag weigeren als er sprake is van een zwaarwegend bedrijfsbelang. Dit zou zich kunnen voordoen als de werknemer echt niet langer gemist kan worden dan de geplande vakantieduur. Werkgever zou met werknemer in overleg kunnen gaan over het verkorten van de duur naar een code oranje gebied (zodat de quarantaine nog in de vakantieperiode valt) of wel, als het de organisatie echt te veel verstoort en te grote nadelige gevolgen heeft, kan de werkgever van de werknemer verlangen niet naar een code oranje gebied af te reizen en daarbij te verwijzen naar het zwaarwegend bedrijfsbelang.  

Tip: laat in ieder geval aan het personeel weten (bijvoorbeeld in een Corona-protocol) wat de gevolgen zijn van het afreizen naar een code oranje of code rood gebied en hoe daarmee wordt omgegaan binnen de organisatie. Neem hierin expliciet op dat als een werknemer wel afreist naar een code rood of code oranje gebied dit conform de RIVM-maatregelen betekent dat de werknemer in thuisquarantaine moet en dat als de werkzaamheden niet vanuit huis kunnen worden uitgevoerd er dan geen recht bestaat op loon over de dagen van de thuisquarantaine.

Mag een werkgever controleren of een werknemer vakantie geniet in een code oranje of code rood gebied?

Nee, dit is op grond van de privacywetgeving niet toegestaan. Het gaat immers om de vrije tijd van een werknemer. Dit kan alleen anders zijn als er concrete informatie zou zijn dat een werknemer, die in eerste instantie heeft aangegeven niet naar een code oranje gebied op vakantie te gaan, dit alsnog blijkt te hebben gedaan. Er is dan immers sprake van een leugenachtige verklaring en daar kunnen arbeidsrechtelijke maatregelen voor worden genomen, zie hiervoor de uitspraak van de Rechtbank Overijssel van 21 december 2020 (ECLI:NL:RBOVE:2020:4497), waarin een werknemer meerdere malen had gelogen over zijn vakantiebestemming en zelfs vervalste reisdocumenten aan de werkgever verstrekte.

Het is wel aan te raden om, bijvoorbeeld in een Corona-protocol, op te nemen dat bij voorkeur geen reizen plaatsvinden naar code oranje en code rood gebieden, maar dat als het gebeurt het de eigen verantwoordelijkheid is van de werknemer en wat de consequenties zijn. Neem dus ook expliciet op dat als een werknemer wel afreist naar een code rood of code oranje gebied dit conform de RIVM-maatregelen betekent dat de werknemer in thuisquarantaine moet en dat als de werkzaamheden niet vanuit huis kunnen worden uitgevoerd er dan geen recht bestaat op loon over de dagen van de thuisquarantaine.

Dit ligt wel anders als je specifiek informatie krijgt dat iemand toch is afgereisd naar een code oranje/rood gebied. Dan mag je de verkregen informatie wel bij de werknemer verifiëren (en evt. verder onderzoeken).

Mag een zieke werknemer toch op vakantie gaan?

Ja, ook een zieke werknemer mag op vakantie gaan en neemt daarvoor dan ook vakantiedagen op. Dit is alleen anders als de vakantie het herstel van de werknemer belemmert en bijvoorbeeld een onderbreking van de re-integratie of een bepaalde behandeling op dat moment voor het herstel niet goed is. Het is dus zaak om altijd advies in te winnen van de bedrijfsarts als een arbeidsongeschikte werknemer op vakantie wil.

Overigens is het zeker aan te raden om arbeidsongeschikte werknemers vakantie te laten genieten, veelal bevordert dit het herstel en is het goed voor de re-integratie, maar ook voor de werkgever is het voordelig dat er niet een grote hoeveelheid aan openstaande vakantiedagen overblijft na een (langdurige) ziekteperiode.

Tip: neem in een verzuimreglement op dat zieke werknemers altijd voorafgaand aan een vakantie tijdens ziekte (of dat nu in binnen- of buitenland is) een positief advies van de bedrijfsarts en het akkoord van werkgever nodig hebben. Laat ook duidelijk weten dat deze vakantiedagen ook voor de arbeidsongeschikte werknemer in mindering komen op het tegoed. Nog altijd is voor veel arbeidsongeschikte werknemers onduidelijk dat de vakantiedagen ook daadwerkelijk moeten worden opgenomen. Tegelijkertijd is er voor de arbeidsongeschikte werknemer ook sprake van evenveel opbouw aan vakantiedagen.

Kan een werknemer de opname van vakantiedagen intrekken als de vakantiebestemming code oranje is (of blijft)?

Als er vakantie is aangevraagd en goedgekeurd, dan staat de vakantie in principe vast overeenkomstig de wens van de werknemer (hoofdregel). De werkgever kan op grond van de wet in geval van zwaarwegende bedrijfsbelangen een reeds vastgestelde vakantie eenzijdig intrekken. Deze kwestie is nu omgekeerd, kan een werknemer eenzijdig een reeds vastgestelde vakantie intrekken? Onze visie is dat dit niet mogelijk is en dat hiervoor de instemming van de werkgever nodig is.

Wel is aan te raden dat de werkgever gemotiveerd (onderbouwing zwaarwegend belang) aangeeft waarom het intrekken van de vakantiedagen niet kan worden gehonoreerd. Reden kan bijvoorbeeld zijn dat als de vakanties verschoven gaan worden, dan later in het jaar grote roostertechnische problemen volgen. 

Mag werkgever een werknemer verplichten om vakantiedagen op te nemen als er geen of minder werk is?

Nee, dat mag op grond van de wet niet. Een werknemer mag zelf bepalen of er vakantiedagen worden opgenomen, er is dus wederzijdse overeenstemming nodig om vakantiedagen te laten opnemen.

Moet een werknemer verlof opnemen indien hij na vakantie verplicht in thuisquarantaine zit?

Een werknemer is niet verplicht om vakantiedagen op te nemen, zoals hiervoor ook al omschreven. Hierover moet overeenstemming worden bereikt.

Voor deze situatie echter kan een situatie ontstaan waarin de werknemer het recht op loondoorbetaling tijdens de thuisquarantaine verliest. Dit is bijvoorbeeld het geval als de werknemer bewust is afgereisd naar een code oranje of code rood gebied, de werkzaamheden niet vanuit huis kunnen worden uitgevoerd en er geen sprake is van ziekte bij werknemer zelf.

Het is dus de vraag of de werknemer recht heeft op loon. Of dat zo is, hangt af van de specifieke omstandigheden van het geval.